ในช่วงที่โควิด-19 ระบาดหนัก คนจำนวนมากแห่กันไปหาซื้อฟ้าทะลายโจร กระชายขาว และสมุนไพรหลากหลายชนิด ด้วยความหวังว่าจะป้องกันหรือลดอาการจากเชื้อไวรัสร้ายแรงนี้ให้ได้ แต่เมื่อเวลาผ่านไป ข้อมูลวิจัยและข้อเท็จจริงก็ชัดเจนขึ้นว่า “สมุนไพรเหล่านี้ไม่ได้ผลในการรักษาโควิด”
สมุนไพรที่เคยถูกอ้างว่าสามารถรักษาหรือป้องกันโควิดได้ (แต่ไม่มีหลักฐานเพียงพอ)
-
ฟ้าทะลายโจร – มีสาร andrographolide ต้านอักเสบ แต่ผลต่อโควิดไม่มีหลักฐานแน่ชัด
-
กระชายขาว – มีฤทธิ์ในหลอดทดลอง แต่ยังไม่มีผลยืนยันในมนุษย์
-
ขิง – ถูกอ้างว่าช่วยต้านไวรัส แต่ไม่มีข้อมูลทางคลินิกสนับสนุน
-
ขมิ้นชัน – มีฤทธิ์ต้านอักเสบ แต่ไม่ใช่ยารักษาไวรัส
-
กระเทียม – เชื่อว่าช่วยเพิ่มภูมิคุ้มกัน แต่ไม่สามารถต้านโควิดโดยตรง
-
น้ำมะนาว + น้ำร้อน + เบกกิ้งโซดา – สูตรลวงโลก ไม่มีผลทางวิทยาศาสตร์
-
สมุนไพรจีนหลายชนิด เช่น ชิงเฟ่ยไป่ตู้ถัง (Qingfei Paidu Tang) – ใช้ควบคู่ในจีน แต่ยังไม่มีหลักฐานชัดเจนเทียบกับยาหลัก
-
น้ำมันกัญชา / CBD – แม้มีฤทธิ์ลดอักเสบบ้าง แต่ไม่ได้ต้านไวรัสโควิด
สมุนไพรเหล่านี้อาจมีประโยชน์ในโรคบางอย่าง แต่ไม่สามารถใช้รักษาโควิดแทนยาหลักได้
หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ชัดเจน: ฟ้าทะลายโจรไม่ได้ผลรักษาโควิด
หลายงานวิจัยที่ดำเนินการโดยมหาวิทยาลัยและสถาบันทางการแพทย์ เช่น รามาธิบดี, คณะแพทย์จุฬาฯ, ม.มหิดล ได้แสดงให้เห็นตรงกันว่า:
-
ฟ้าทะลายโจร ไม่ช่วยลดปริมาณไวรัสในร่างกายในผู้ป่วยโควิด-19 ที่มีอาการเล็กน้อยอย่างมีนัยสำคัญ (PMID: 37625206)
-
ฟ้าทะลายโจร ไม่ช่วยป้องกันการเกิดโรครุนแรงหรือปอดอักเสบ ได้อย่างมีนัยสำคัญ
-
กระชายขาว มีฤทธิ์ในหลอดทดลองเท่านั้น ยังไม่มีหลักฐานชัดเจนในมนุษย์
-
การใช้สมุนไพรแทนการรักษาทางแพทย์ อาจทำให้อาการทรุดลง และเสี่ยงเสียชีวิตได้
"ฟ้าทะลายโจรอาจใช้ได้ในอาการหวัดเล็กน้อยบางชนิด แต่มันไม่ใช่ยาต้านไวรัสโควิด"
ทำไมถึงยังมีคนเชื่อ?
-
ความกลัว + ขาดข้อมูล + โซเชียลมีเดียที่แพร่ข่าวผิด ๆ
-
ความหวังแบบ "ทำอะไรสักอย่าง ดีกว่านั่งรอเฉย ๆ"
-
การโปรโมทโดยผู้มีอิทธิพลหรือบางสถาบัน ที่ไม่มีหลักฐานแน่นพอ
คำแนะนำจากแพทย์: หากติดโควิด ควรทำอย่างไร?
-
พบแพทย์ทันที – เพื่อรับการวินิจฉัยว่าควรใช้ยารักษาหรือไม่ (ตามแนวทางสมาคมโรคติดเชื้อแห่งประเทศไทย ฉบับ 12 สิงหาคม 2567)
-
ปฏิบัติตามแนวทางการรักษา – ใช้ Paxlovid หรือ Molnupiravir ในผู้ป่วยมีอาการ ตาม WHO Therapeutics and COVID-19: living guideline
-
พักผ่อน ดื่มน้ำมาก ๆ และรักษาสุขอนามัย
-
อย่าซื้อยามากินเองมั่ว ๆ และอย่าเชื่อคำอ้างเกินจริง
ถึงเวลา “เลิกเชื่อแบบไร้หลักฐาน” แล้วหันมาใช้สติ
การใช้สมุนไพรไม่ใช่เรื่องผิด — ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้เสมอ แต่การ เอาสมุนไพรมาทดแทนยาจริงในภาวะโรคอันตราย คือความเข้าใจผิดที่อาจทำให้คุณหรือคนที่คุณรักต้องเสียชีวิตอย่างไม่จำเป็น
หากคุณรักสุขภาพ — จงเลือกเชื่อในสิ่งที่พิสูจน์ได้ ไม่ใช่สิ่งที่แชร์กันมา
แหล่งอ้างอิง
-
Siripongboonsitti T, Ungtrakul T, Tawinprai K, Auewarakul C, Chartisathian W, Jansala T, Julsawad R, Soonklang K, Mahanonda N, Mahidol C. Efficacy of Andrographis paniculata extract treatment in mild to moderate COVID-19 patients being treated with favipiravir: A double-blind, randomized, placebo-controlled study (APFaVi trial). Phytomedicine. 2023 Oct;119:155018. doi:10.1016/j.phymed.2023.155018. PMID:37625206
-
Wanaratna K, Leethong P, Inchai N, Chueawiang W, Sriraksa P, Tabmee A, Sirinavin S. Efficacy and safety of Andrographis paniculata extract in patients with mild COVID-19: A randomized controlled trial. Archives of Internal Medicine Research. 2022;5(3):423–427.
-
Zhang L, Jittamala P, Long C, Kamthong G, Phonrat S, et al. High-content screening of Thai medicinal plants reveals Boesenbergia rotunda extract and panduratin A potently inhibit SARS-CoV-2 in vitro. Scientific Reports. 2020;10(1):12639. doi:10.1038/s41598-020-77003-3. PMID:33203926
-
Vahedian-Azimi A, Abbasifard M, Rahimi-Bashar F, Guest PC, Majeed M, Mohammadi A, Banach M, Jamialahmadi T, Sahebkar A. Effectiveness of Curcumin on outcomes of hospitalized COVID-19 patients: A systematic review of clinical trials. Nutrients. 2022;14(2):256. doi:10.3390/nu14020256.
-
Taghavi MR, Tamanaei TT, Oghazian MB, Tavana E, Mollazadeh S, et al. Effectiveness of Gallecina® oral capsules, a fortified garlic extract, as adjunctive therapy in hospitalized patients with coronavirus disease 2019 (COVID-19): A triple-blind randomized controlled clinical trial. Current Therapeutic Research. 2023;98(1):100699. doi:10.1016/j.curtheres.2023.100699.
หมายเหตุ: สมุนไพรอื่นๆ เช่น ขิง ขมิ้นชัน กระเทียม ฯลฯ ยังไม่มีหลักฐานทางคลินิกที่ชัดเจนเพียงพอสำหรับการใช้รักษาโควิด-19 ควรใช้เป็นยาเสริมภายใต้คำแนะนำของแพทย์เท่านั้น