"Fetish" ในทางจิตวิทยา หมายถึงการมีความชื่นชอบหรือความสนใจเป็นพิเศษในสิ่งของหรือสถานการณ์บางอย่างเพื่อกระตุ้นความรู้สึกพึงพอใจหรือความต้องการทางเพศ สาเหตุของ fetish นั้นซับซ้อนและอาจเกี่ยวข้องกับหลายปัจจัย รวมถึง:
1. การเชื่อมโยงทางประสบการณ์: บางครั้งคนอาจเชื่อมโยงประสบการณ์ทางเพศในวัยเด็กหรือในช่วงแรก ๆ กับวัตถุหรือสถานการณ์บางอย่าง ทำให้เกิดความชอบที่ฝังลึกและยากที่จะลบเลือนออก
2. เงื่อนไขการเรียนรู้และการเสริมแรง: ในหลายกรณี ความพึงพอใจที่ได้รับจากการกระทำหรือการมองวัตถุใด ๆ อาจได้รับการเสริมแรงในเชิงบวก เช่น การรู้สึกผ่อนคลายหรือมีความสุข ทำให้เกิดเป็นความชอบหรือ fetish ขึ้นมา
3. ปัจจัยทางชีวภาพและฮอร์โมน: บางการศึกษาพบว่าความพึงพอใจทางเพศอาจได้รับอิทธิพลจากปัจจัยชีวภาพ เช่น การหลั่งสารโดปามีน ซึ่งเป็นสารที่เกี่ยวข้องกับความสุข
4. อิทธิพลของสังคมและวัฒนธรรม: ค่านิยม ความเชื่อ หรือภาพลักษณ์บางอย่างในสังคมสามารถสร้างความสนใจใน fetish ได้ เช่น สื่อบันเทิงหรือแฟชั่นที่มักจะส่งเสริมบางแนวโน้ม
5. จินตนาการและความตื่นเต้นที่หลีกหนีจากความเป็นจริง: ความท้าทายและการหลีกหนีจากข้อจำกัดในชีวิตประจำวันอาจทำให้คนบางคนเกิดความสนใจใน fetish เพราะทำให้รู้สึกตื่นเต้นและแตกต่าง
โดยรวม fetish เป็นเรื่องส่วนบุคคลที่อาจเกิดจากการผสมผสานระหว่างปัจจัยทางจิตใจ ชีวภาพ และสังคม ซึ่งเป็นเรื่องที่แต่ละคนมีประสบการณ์และความรู้สึกที่แตกต่างกัน
ตัวอย่างของ fetish ที่พบได้บ่อยมีดังนี้:
Foot Fetish (Fetish ที่เกี่ยวกับเท้า): เป็น fetish ที่คนมีความพึงพอใจหรือดึงดูดใจทางเพศต่อเท้าของผู้อื่น อาจเป็นการชอบรูปร่างของเท้า เล็บ หรือแม้กระทั่งรองเท้า
Leather & Latex Fetish (Fetish ที่เกี่ยวกับเครื่องหนังและยาง): บางคนชื่นชอบเนื้อสัมผัสและกลิ่นของวัสดุเช่นหนังหรือยาง รวมถึงการใส่เสื้อผ้าหรือเครื่องประดับที่ทำจากวัสดุเหล่านี้
Bondage & Domination (BDSM): เป็น fetish ที่มีความสนใจในการควบคุมหรือการถูกควบคุม ซึ่งอาจรวมถึงการมัด การใช้กุญแจมือ หรือการปกครองที่สร้างความพึงพอใจให้กับทั้งสองฝ่าย
Uniform Fetish (Fetish ที่เกี่ยวกับชุดเครื่องแบบ): การชอบหรือมีความตื่นเต้นกับคนที่สวมใส่ชุดเครื่องแบบ เช่น ชุดพยาบาล ชุดตำรวจ หรือชุดนักเรียน ซึ่งอาจเป็นเพราะลักษณะของชุดที่แสดงถึงอำนาจและความเป็นระเบียบ
Role Play (Fetish ในการสวมบทบาท): บางคนมีความพึงพอใจในการเล่นบทบาทต่าง ๆ เช่น การสวมบทบาทเป็นตัวละครในนิยายหรือละคร ทำให้รู้สึกเหมือนได้หลีกหนีจากชีวิตประจำวันและเข้าสู่สถานการณ์ที่แตกต่าง
Voyeurism & Exhibitionism: Fetish นี้เป็นการชื่นชอบในการดูคนอื่นโดยที่อีกฝ่ายไม่รู้ตัว (Voyeurism) หรือการชอบให้คนอื่นมองขณะทำกิจกรรมบางอย่าง (Exhibitionism) เพื่อสร้างความตื่นเต้น
Hair Fetish (Fetish ที่เกี่ยวกับเส้นผม): มีคนที่มีความพึงพอใจต่อเส้นผม เช่น การสัมผัสกลิ่นหรือความยาวของเส้นผม บางครั้งอาจรวมถึงการตัดผมหรือการแปรงผม
Tickling Fetish: การชื่นชอบหรือมีความตื่นเต้นจากการถูกจั๊กจี้หรือการจั๊กจี้คนอื่น ซึ่งทำให้เกิดความรู้สึกที่สนุกและตื่นเต้น
fetish ต่าง ๆ เหล่านี้เป็นเพียงบางส่วนที่พบได้บ่อยในสังคม ความชอบเหล่านี้เป็นเรื่องปกติและไม่ได้บ่งบอกถึงความผิดปกติทางจิตเสมอไป ตราบใดที่เป็นไปด้วยความยินยอมของทั้งสองฝ่าย